මීට පෙර ලිපියේ සාකච්ඡා වුන සංගීතය සහ ඡායාරූප කලාව “බල්ලාට යාම” පිලිබඳ ප්‍රශ්නය හා සම්බන්ධ යි.
දුරාතීතයේ පටන් කලා නිර්මාන විතරක් නෙමෙයි සමස්තයක් වසයෙන් පතපොත ලිවීම සම්බන්ධ කටයුතු සියල්ල ම සිදු වුනේ “කොපිරයිට්ස්” හෙවත් “ප්‍රතිරූපන අයිතිය” සහ “බුද්ධිමය දේපොල” පිලිබඳ සම්මුතීන්ගෙන් හා නීතිවලින් සමන්විත ලෝකයක නෙමේ. එවැනි සංකල්ප වර්ධනය වී නීතිගත වී තහවුරු වුනේ ඉතා මෑතක. අදහස්, නිර්මාන නැවත නැවත එහාමෙහා කරමින්, “නයට ගනිමින්”, නැවත නැවත සංකලනය කරන්න තිබුනු නිදහස නිසා ලෝකය වඩාත් සුන්දර තැනක් බවට පත් වුනා. මුලින් කිසියම් තැනැත්තකු අතින් නිර්මානය වුනු කවි පදයක් තවදුරටත් කොටස් එකතු වීමෙන්, තවතවත් ගායනා කිරීමෙන් පසු පිරිපහදු වී ඇතැම් විට ග්‍රන්ථගත වී පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැමිනියා. ඇතැම් විටෙක අලුත් කවියක් පබැඳීමේ දී එතෙක් තහවුරු වී තිබුනු සුප්‍රකට වෙනත් නිර්මානයක් වෙත හැරී එයින් ආලෝකයක් ගැනීම සාමාන්‍ය දෙයක් වුනා. කවියට විතරක් නෙමෙයි සංගීතය, චිත්‍රය ඇතුලු සියලු ම කලාවන්ටත් අනෙකුත් ශාස්ත්‍රවලටත් පොදු ලක්ශනයක් මේක.
අද තනි කර්තෘවරුන්ගේ කෘති හැටියට ලිහිල් ව සැලකෙන බොහෝ පැරනි සම්භාව්‍ය සාහිත්‍ය පතපොත එවැනි සංකීර්න ක්‍රියාදාමයක ප්‍රතිඵල බව පේනවා. මේක තමයි අපේ සංස්කෘතිය වර්ධනය වුනු, පෙරට ගමන් කල ක්‍රමය. (අපේ සංස්කෘතිය කිව්වේ මිනිසාගේ සංස්කෘතිය.) ඒ අතර ක්‍රමික ව ගොඩනැඟුනු නිර්මාපකයාගේ පෞරුශය, ප්‍රතිභාව පිලිබඳ ගෞරව සම්ප්‍රයුක්ත හැඟීම, ආත්ම ප්‍රකාශනය පිලිබඳ සංකල්පය යනාදිය මේ සංස්කෘතික උරුමයන් භුක්ති විඳීමේ ක්‍රියාවට තවත් රසවත් මානයන් එකතු කලා. ඉතින් මේක බහුවිධ මුහුනවරින් යුත් සංකීර්න ක්‍රියාවලියක් බව ඇත්ත. ඒ පැති හැකිතාක් සමබර ව අපේ වර්තමාන සංස්කෘතික ජීවිතය තුලට රැගෙන එන්නේ කොහොම ද?
පහුගිය අවුරුද්දේ අග අපේ අභිවාහ්‍ය/ප්‍රසංග කලා සාමූහිකය අලුතින් නිර්මානයකට අතගසා සිටි සමයේ පැන නැඟුනු ප්‍රශ්නයක් වුනේ ඒ සඳහා සංගීතය නිපදවාගන්නේ කෙසේ ද යන්න යි. මේ කන්ඩායම තුල සංගීතය සම්බන්ධයෙන් ඉතා ම හසල දැනුමක් සහ අත්දැකීම් තියෙන අය හිටියත්, අපේ අත පොවන මානයේ ඇතිපදම් සංගීත භාන්ඩ තිබුනත් සාකච්ඡාව ආරම්භ වුනේ බොහොම කම්මැලි තැනකින්: “මගේ ලඟ හොඳ කලෙක්ශන් එකක් තියෙනවා. වැඩේ කරගෙන යද්දී ඒකෙන් අපි තෝරගමු” කෙනෙක් කිව්වා. “ඒවා ඔයා හදපුවද?” මම ඇහුවේ අනවසරයෙන් අනුන්ගේ සංගීත ඛන්ඩ යොදාගැනීම ගැන අකමැත්ත නිසයි. ඒවා ඔහු නිර්මානය කල සංගීත රචනා නෙමේ. අන්තර්ජාලයෙන් බාගත් විවිධ සංගීතඥයන්ට අයිති කෘති. ඒත් මේක අලුත් නිර්මානයක් සඳහා ගත හැකි අර්ථවත් මඟක් නොවන බව මගේ අදහස වුනා. අනිත් අතට අපේ නිර්මානය ජාත්‍යන්තර ප්‍රේක්ශක පර්ශදයක් අබියස පෙන්වන්නත් නියමිත ව තිබුනා. “අපි එක්කෝ අලුතින් සංගීතයක් නිර්මානය කරගත යුතු යි. එහෙමත් නැත්නම් මෙවැනි අවස්ථාවක භාවිතය සඳහා අවසර දී තිබෙන සංගීත ඛන්ඩ සොයාගත යුතු යි. නිකම් කොහේ හරි තියෙන සංගීතයක් අනවසරයෙන් අරගෙන නිර්නාමික ව යොදාගැනීම කියන්නේ ප්‍රසංග කලා නිර්මාන ක්‍රියාවලියේ කොටසක් හැටියට සංගීතයට වැදගත් භූමිකාවක් තියෙන බව අමතක කිරීමක්” මම කිව්වා. “අනික අර පිටරටවල මිනිස්සු මේ සංගීතය වෙන තැන්වල අහල තිබුනොත් අපිට හිනාවෙයි, පෆෝමන්ස් කියල අනුන්ගෙ සංගීතය කිසිම අගක් මුලක් අවසරයක් නැතුව දාල නටනව කියල.”
“කලින් අවසර දීපුවා? එහෙම ඒවා තියෙනවද?” ප්‍රශ්නයක් පැන නැඟුනා.
“ඇයි? ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත්‍ර යටතේ පල කරපු සංගීත ඛන්ඩ ඕන තරම් තියෙනවනෙ? ඒවා එක එක විදිහේ භාවිතයන්ට කල් තියා අවසරය ලියා දෙමින් පල කරපුවා.”
ඒත් ඒ ගැන ඒ වන විට කිසි කෙනෙක් හරිහැටි දැනගෙන හිටි බවක් පෙනුනෙ නෑ. ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් කියන නම අහලා තිබුනු අයත් හිටියේ ඒ ගැන සැකයෙන්: “ඒත් ඒවගේ හොඳ මියුසික් නෑ නේද? කවුරුවත් එහෙම නිකන් සංගීතය ප්‍රසිද්ද කරාවි ද? නියම ප්‍රොෆෙශනල්ස්ලා එහෙම නිකං මියුසික් රිලීස් කරන්නෙ නෑ.” එක්කෙනෙක්ගෙන් “වැදගත්” ස්වරයේ පැහැදිලි කිරීමක්. වාදය දිගට ඇදිලා ගියා.
“ඒ වුනාට මේ වගේ වැඩවලට ඔහොම ඒව අරන් බෑ. ගොඩක් සංකීර්න විදිහට ලේයර්ස් ඇතිව හදපු කම්පොසිශන් ගන්න ඕන.” තවත් බරපතල තර්කයක්. “මේව නිකන් ටියුන් එකක් දාගෙන කරාම වැඩක් නෑ නෙ? අපට ඕන හොඳ බරපතල මියුසික්!”
“පුලුවන් නම් මේකට සංගීතයක් හොයල දෙන්න බලන්න, ඔය කියන ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් මියුසික් වලින්”…. ඔන්න අභියෝගයක්.
මට ඒ අභියෝගයට හරියන විදිහට ප්‍රතිචාරයක් දෙන්න බැරි වුනා. මොකද මම කලින් ඒ ගැන හිතලා තිබුනෙ නැති නිසා: මා සතු ව කලින් බාගෙන විධිමත් ව සංවිධානය කරගත් ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සංගීත එකතුවක් තිබුනෙත් නෑ, අන්තර්ජාලයේ එවැනි වෙබ් අඩෙවිවල තියෙන සංගීතය ප්‍රමානවත් තරමින් මං අහලා තිබුනෙත් නෑ. ඒ නිසා දවසින් දෙනෙක් මේවා සොයාදෙන්න හැකියාවක් මට තිබුනේ නෑ. ඒ විතරක් නෙමෙයි ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් යනු කුමක් ද, එහි පලප්‍රයෝජන මොනවා ද යන්න පවා අර්ථවත් අන්දමින් පැහැදිලි කරන්න මට බැරි වුනා. ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් සහිත ව හොඳ සංගීත නිර්මාන තියෙන්න බැරි ය යන අදහස අපේ අවකාශය තුල තාවකාලික ව ජයගත්තා. ඒත් - වාසනාවකට - අනුන්ගේ සංගීත ඛන්ඩ අනවසරයෙන් යොදාගනු වෙනුවට අපේ ම සංගීතය නිපදවන්න හැමෝම එකඟත්වයකට ආවා. එයින් නිර්මානයට බෙහෙවින් අර්ථවත් හා රසවත් අංශයක් එකතු වූ බව පසුව පෙනීගියා.
එයින් තවත් කාලයකට පස්සේ මිතුරන් දෙදෙනෙක් එක් ව නිර්මානය කල වාර්තා චිත්‍රපටියකට සංගීතය සැපයීමේ දී මේ හා සමාන ප්‍රශ්නයක් පැන නැංගා. ඒ වැඩේට සංගීතඥයෙක් හිටියෙ නෑ. මේ මිතුරන් දෙන්නා ඒ වන විට ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් ගැනත් ඒ යටතේ බෙදා හරින සංගීතය ගැනත් ප්‍රමානවත් අන්දමින් දැනුවත් ව හිටියත් ඒවා කල් තබා සොයාගෙන නොතිබීම නිසා ප්‍රශ්නයකට මුහුන දුන්නා. ඔවුන් සතු ව ඕනෑ තරම් සංගීත තැටි තියෙනවා. ඒත් ඒ සියල්ල සියලු හිමිකම් ඇවුරුනු ලේබල යටතේ නිකුත් කරපු වානිජ නිශ්පාදන. මීට පෙර ඔවුන් කල නිර්මාන සඳහා දෙවරක් නොසිතා එවැනි හිමිකරු ඇවුරුනු සංගීත රචනා යොදාගන්න ඔවුන් පෙලඹිලා තිබුනා. ඒත් ඒවා පුලුල් ප්‍රේක්ශක පර්ශදයක් වෙත ගෙන යාමට ඒක බාධකයක්. අඩු තරමේ යූටියුබ් මත පවා එම කෘති පල කරන්න හැකියාවක් නැහැ. මේ වන විට ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් භාවිතය ගැන ප්‍රමානවත් කතාබහක් අපේ මිත්‍ර සමාගම් තුල සිදු වී තිබුනු නිසා උත්සුකය තිබුනේ එවැනි නිදහස් සංගීතයක් සොයාගන්න යි. මම ඉක්මනින් මේ සබැඳි දෙක ඔවුන්ට ඊමේල් කලා:
Music communities
http://creativecommons.org/music-communities
Legal music for videos
http://creativecommons.org/legalmusicforvideos
අවසානයේ Jamendo අඩෙවියෙන් වැඩේට සරිලන සංගීත ඛන්ඩ හොයාගන්න පුලුවන් වුනු බව දැනගන්න ලැබුනා. ඒ වුනත් අදාල බලපතට අවනත ව නිර්මාපකයාගේ විස්තර සඳහන් කල යුතු බව මගේ මිතුරන් දෙපල දැනගෙන හිටියේ නෑ. මේ නිර්මාන නිකම්ම රැගෙන සිය කෘතිය තුලට බහා ලිය හැකි බවට පූර්ව නිගමනයක මගේ මිතුරන් හිටිය බව පෙනී ගියා. චිත්‍රපටියේ නාමාවලියේ අදාල බලපත්‍රය පිලිබඳ වත් සංගීතඥයා පිලිබඳවත් සඳහන් කල යුතු අන්දම ඔවුන් පරීක්ශා කර තිබුනේ නෑ.
ඉතින් මේ කතාබහ මැද ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සම්බන්ධ ප්‍රශ්නය ගැන පිලිවෙලකට සටහනක් තියන්න අවශ්‍ය බව එදා මට කල්පනා වුනා. ඒ වගේ ම මේ සටහන් උපයෝගී කරගනිමින් ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සරල ව හඳුන්වා දෙන වීඩියෝ කීපයක් සිංහල බසින් නිපදවන්න අදහසක් ද පහල වුනා. ඒක ඉශ්ට කරගන්න ඉඩක් ලැබුනේ දැන්. මේ ලියැවෙන සටහන් බොහොම අවිධිමත්: අර වචන 750 ලිවිල්ල ඇතුලට හලන “brain dumps” කියලා කියන්න පුලුවන්. ඒත් ඒවා යොදාගෙන වඩා පිලිවෙලකින් යුත් සටහනක් හදාගන්නත්, එයින් වීඩියෝව සඳහා පිටපතක් නිර්මානය කරගන්නත් මම අදහස් කරනවා. දැනට වෙනත් රටවල භාවිත වන වීඩියෝවක් පරිවර්තනය නොකර මෙහෙම කරන්න අදහස් කලේ සිංහල බසින් වැඩ කරන අයට සමීප නිදසුන් ආදිය සමග වඩා අර්ථවත් විදියට මේක මුසු කරන්න ඕනෑ නිසා. එවැනි මූලාශ්‍ර තිබුනොත් අවශ්‍ය වෙලාවට දැනුවත් කිරීම සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වෙන්න පුලුවන්.
මේ වගේ පැති එහි දී සාකච්ඡා කිරීම උචිත බව හිතෙනවා.
…
දුරාතීතයේ පටන් කලා නිර්මාන විතරක් නෙමෙයි සමස්තයක් වසයෙන් පතපොත ලිවීම සම්බන්ධ කටයුතු සියල්ල ම සිදු වුනේ “කොපිරයිට්ස්” හෙවත් “ප්‍රතිරූපන අයිතිය” සහ “බුද්ධිමය දේපොල” පිලිබඳ සම්මුතීන්ගෙන් හා නීතිවලින් සමන්විත ලෝකයක නෙමේ. එවැනි සංකල්ප වර්ධනය වී නීතිගත වී තහවුරු වුනේ ඉතා මෑතක. අදහස්, නිර්මාන නැවත නැවත එහාමෙහා කරමින්, “නයට ගනිමින්”, නැවත නැවත සංකලනය කරන්න තිබුනු නිදහස නිසා ලෝකය වඩාත් සුන්දර තැනක් බවට පත් වුනා. මුලින් කිසියම් තැනැත්තකු අතින් නිර්මානය වුනු කවි පදයක් තවදුරටත් කොටස් එකතු වීමෙන්, තවතවත් ගායනා කිරීමෙන් පසු පිරිපහදු වී ඇතැම් විට ග්‍රන්ථගත වී පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැමිනියා. ඇතැම් විටෙක අලුත් කවියක් පබැඳීමේ දී එතෙක් තහවුරු වී තිබුනු සුප්‍රකට වෙනත් නිර්මානයක් වෙත හැරී එයින් ආලෝකයක් ගැනීම සාමාන්‍ය දෙයක් වුනා. කවියට විතරක් නෙමෙයි සංගීතය, චිත්‍රය ඇතුලු සියලු ම කලාවන්ටත් අනෙකුත් ශාස්ත්‍රවලටත් පොදු ලක්ශනයක් මේක.
අද තනි කර්තෘවරුන්ගේ කෘති හැටියට ලිහිල් ව සැලකෙන බොහෝ පැරනි සම්භාව්‍ය සාහිත්‍ය පතපොත එවැනි සංකීර්න ක්‍රියාදාමයක ප්‍රතිඵල බව පේනවා. මේක තමයි අපේ සංස්කෘතිය වර්ධනය වුනු, පෙරට ගමන් කල ක්‍රමය. (අපේ සංස්කෘතිය කිව්වේ මිනිසාගේ සංස්කෘතිය.) ඒ අතර ක්‍රමික ව ගොඩනැඟුනු නිර්මාපකයාගේ පෞරුශය, ප්‍රතිභාව පිලිබඳ ගෞරව සම්ප්‍රයුක්ත හැඟීම, ආත්ම ප්‍රකාශනය පිලිබඳ සංකල්පය යනාදිය මේ සංස්කෘතික උරුමයන් භුක්ති විඳීමේ ක්‍රියාවට තවත් රසවත් මානයන් එකතු කලා. ඉතින් මේක බහුවිධ මුහුනවරින් යුත් සංකීර්න ක්‍රියාවලියක් බව ඇත්ත. ඒ පැති හැකිතාක් සමබර ව අපේ වර්තමාන සංස්කෘතික ජීවිතය තුලට රැගෙන එන්නේ කොහොම ද?
පහුගිය අවුරුද්දේ අග අපේ අභිවාහ්‍ය/ප්‍රසංග කලා සාමූහිකය අලුතින් නිර්මානයකට අතගසා සිටි සමයේ පැන නැඟුනු ප්‍රශ්නයක් වුනේ ඒ සඳහා සංගීතය නිපදවාගන්නේ කෙසේ ද යන්න යි. මේ කන්ඩායම තුල සංගීතය සම්බන්ධයෙන් ඉතා ම හසල දැනුමක් සහ අත්දැකීම් තියෙන අය හිටියත්, අපේ අත පොවන මානයේ ඇතිපදම් සංගීත භාන්ඩ තිබුනත් සාකච්ඡාව ආරම්භ වුනේ බොහොම කම්මැලි තැනකින්: “මගේ ලඟ හොඳ කලෙක්ශන් එකක් තියෙනවා. වැඩේ කරගෙන යද්දී ඒකෙන් අපි තෝරගමු” කෙනෙක් කිව්වා. “ඒවා ඔයා හදපුවද?” මම ඇහුවේ අනවසරයෙන් අනුන්ගේ සංගීත ඛන්ඩ යොදාගැනීම ගැන අකමැත්ත නිසයි. ඒවා ඔහු නිර්මානය කල සංගීත රචනා නෙමේ. අන්තර්ජාලයෙන් බාගත් විවිධ සංගීතඥයන්ට අයිති කෘති. ඒත් මේක අලුත් නිර්මානයක් සඳහා ගත හැකි අර්ථවත් මඟක් නොවන බව මගේ අදහස වුනා. අනිත් අතට අපේ නිර්මානය ජාත්‍යන්තර ප්‍රේක්ශක පර්ශදයක් අබියස පෙන්වන්නත් නියමිත ව තිබුනා. “අපි එක්කෝ අලුතින් සංගීතයක් නිර්මානය කරගත යුතු යි. එහෙමත් නැත්නම් මෙවැනි අවස්ථාවක භාවිතය සඳහා අවසර දී තිබෙන සංගීත ඛන්ඩ සොයාගත යුතු යි. නිකම් කොහේ හරි තියෙන සංගීතයක් අනවසරයෙන් අරගෙන නිර්නාමික ව යොදාගැනීම කියන්නේ ප්‍රසංග කලා නිර්මාන ක්‍රියාවලියේ කොටසක් හැටියට සංගීතයට වැදගත් භූමිකාවක් තියෙන බව අමතක කිරීමක්” මම කිව්වා. “අනික අර පිටරටවල මිනිස්සු මේ සංගීතය වෙන තැන්වල අහල තිබුනොත් අපිට හිනාවෙයි, පෆෝමන්ස් කියල අනුන්ගෙ සංගීතය කිසිම අගක් මුලක් අවසරයක් නැතුව දාල නටනව කියල.”
“කලින් අවසර දීපුවා? එහෙම ඒවා තියෙනවද?” ප්‍රශ්නයක් පැන නැඟුනා.
“ඇයි? ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත්‍ර යටතේ පල කරපු සංගීත ඛන්ඩ ඕන තරම් තියෙනවනෙ? ඒවා එක එක විදිහේ භාවිතයන්ට කල් තියා අවසරය ලියා දෙමින් පල කරපුවා.”
ඒත් ඒ ගැන ඒ වන විට කිසි කෙනෙක් හරිහැටි දැනගෙන හිටි බවක් පෙනුනෙ නෑ. ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් කියන නම අහලා තිබුනු අයත් හිටියේ ඒ ගැන සැකයෙන්: “ඒත් ඒවගේ හොඳ මියුසික් නෑ නේද? කවුරුවත් එහෙම නිකන් සංගීතය ප්‍රසිද්ද කරාවි ද? නියම ප්‍රොෆෙශනල්ස්ලා එහෙම නිකං මියුසික් රිලීස් කරන්නෙ නෑ.” එක්කෙනෙක්ගෙන් “වැදගත්” ස්වරයේ පැහැදිලි කිරීමක්. වාදය දිගට ඇදිලා ගියා.
“ඒ වුනාට මේ වගේ වැඩවලට ඔහොම ඒව අරන් බෑ. ගොඩක් සංකීර්න විදිහට ලේයර්ස් ඇතිව හදපු කම්පොසිශන් ගන්න ඕන.” තවත් බරපතල තර්කයක්. “මේව නිකන් ටියුන් එකක් දාගෙන කරාම වැඩක් නෑ නෙ? අපට ඕන හොඳ බරපතල මියුසික්!”
“පුලුවන් නම් මේකට සංගීතයක් හොයල දෙන්න බලන්න, ඔය කියන ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් මියුසික් වලින්”…. ඔන්න අභියෝගයක්.
මට ඒ අභියෝගයට හරියන විදිහට ප්‍රතිචාරයක් දෙන්න බැරි වුනා. මොකද මම කලින් ඒ ගැන හිතලා තිබුනෙ නැති නිසා: මා සතු ව කලින් බාගෙන විධිමත් ව සංවිධානය කරගත් ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සංගීත එකතුවක් තිබුනෙත් නෑ, අන්තර්ජාලයේ එවැනි වෙබ් අඩෙවිවල තියෙන සංගීතය ප්‍රමානවත් තරමින් මං අහලා තිබුනෙත් නෑ. ඒ නිසා දවසින් දෙනෙක් මේවා සොයාදෙන්න හැකියාවක් මට තිබුනේ නෑ. ඒ විතරක් නෙමෙයි ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් යනු කුමක් ද, එහි පලප්‍රයෝජන මොනවා ද යන්න පවා අර්ථවත් අන්දමින් පැහැදිලි කරන්න මට බැරි වුනා. ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් සහිත ව හොඳ සංගීත නිර්මාන තියෙන්න බැරි ය යන අදහස අපේ අවකාශය තුල තාවකාලික ව ජයගත්තා. ඒත් - වාසනාවකට - අනුන්ගේ සංගීත ඛන්ඩ අනවසරයෙන් යොදාගනු වෙනුවට අපේ ම සංගීතය නිපදවන්න හැමෝම එකඟත්වයකට ආවා. එයින් නිර්මානයට බෙහෙවින් අර්ථවත් හා රසවත් අංශයක් එකතු වූ බව පසුව පෙනීගියා.
එයින් තවත් කාලයකට පස්සේ මිතුරන් දෙදෙනෙක් එක් ව නිර්මානය කල වාර්තා චිත්‍රපටියකට සංගීතය සැපයීමේ දී මේ හා සමාන ප්‍රශ්නයක් පැන නැංගා. ඒ වැඩේට සංගීතඥයෙක් හිටියෙ නෑ. මේ මිතුරන් දෙන්නා ඒ වන විට ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් ගැනත් ඒ යටතේ බෙදා හරින සංගීතය ගැනත් ප්‍රමානවත් අන්දමින් දැනුවත් ව හිටියත් ඒවා කල් තබා සොයාගෙන නොතිබීම නිසා ප්‍රශ්නයකට මුහුන දුන්නා. ඔවුන් සතු ව ඕනෑ තරම් සංගීත තැටි තියෙනවා. ඒත් ඒ සියල්ල සියලු හිමිකම් ඇවුරුනු ලේබල යටතේ නිකුත් කරපු වානිජ නිශ්පාදන. මීට පෙර ඔවුන් කල නිර්මාන සඳහා දෙවරක් නොසිතා එවැනි හිමිකරු ඇවුරුනු සංගීත රචනා යොදාගන්න ඔවුන් පෙලඹිලා තිබුනා. ඒත් ඒවා පුලුල් ප්‍රේක්ශක පර්ශදයක් වෙත ගෙන යාමට ඒක බාධකයක්. අඩු තරමේ යූටියුබ් මත පවා එම කෘති පල කරන්න හැකියාවක් නැහැ. මේ වන විට ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් භාවිතය ගැන ප්‍රමානවත් කතාබහක් අපේ මිත්‍ර සමාගම් තුල සිදු වී තිබුනු නිසා උත්සුකය තිබුනේ එවැනි නිදහස් සංගීතයක් සොයාගන්න යි. මම ඉක්මනින් මේ සබැඳි දෙක ඔවුන්ට ඊමේල් කලා:
Music communities
http://creativecommons.org/music-communities
Legal music for videos
http://creativecommons.org/legalmusicforvideos
අවසානයේ Jamendo අඩෙවියෙන් වැඩේට සරිලන සංගීත ඛන්ඩ හොයාගන්න පුලුවන් වුනු බව දැනගන්න ලැබුනා. ඒ වුනත් අදාල බලපතට අවනත ව නිර්මාපකයාගේ විස්තර සඳහන් කල යුතු බව මගේ මිතුරන් දෙපල දැනගෙන හිටියේ නෑ. මේ නිර්මාන නිකම්ම රැගෙන සිය කෘතිය තුලට බහා ලිය හැකි බවට පූර්ව නිගමනයක මගේ මිතුරන් හිටිය බව පෙනී ගියා. චිත්‍රපටියේ නාමාවලියේ අදාල බලපත්‍රය පිලිබඳ වත් සංගීතඥයා පිලිබඳවත් සඳහන් කල යුතු අන්දම ඔවුන් පරීක්ශා කර තිබුනේ නෑ.
ඉතින් මේ කතාබහ මැද ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සම්බන්ධ ප්‍රශ්නය ගැන පිලිවෙලකට සටහනක් තියන්න අවශ්‍ය බව එදා මට කල්පනා වුනා. ඒ වගේ ම මේ සටහන් උපයෝගී කරගනිමින් ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් සරල ව හඳුන්වා දෙන වීඩියෝ කීපයක් සිංහල බසින් නිපදවන්න අදහසක් ද පහල වුනා. ඒක ඉශ්ට කරගන්න ඉඩක් ලැබුනේ දැන්. මේ ලියැවෙන සටහන් බොහොම අවිධිමත්: අර වචන 750 ලිවිල්ල ඇතුලට හලන “brain dumps” කියලා කියන්න පුලුවන්. ඒත් ඒවා යොදාගෙන වඩා පිලිවෙලකින් යුත් සටහනක් හදාගන්නත්, එයින් වීඩියෝව සඳහා පිටපතක් නිර්මානය කරගන්නත් මම අදහස් කරනවා. දැනට වෙනත් රටවල භාවිත වන වීඩියෝවක් පරිවර්තනය නොකර මෙහෙම කරන්න අදහස් කලේ සිංහල බසින් වැඩ කරන අයට සමීප නිදසුන් ආදිය සමග වඩා අර්ථවත් විදියට මේක මුසු කරන්න ඕනෑ නිසා. එවැනි මූලාශ්‍ර තිබුනොත් අවශ්‍ය වෙලාවට දැනුවත් කිරීම සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වෙන්න පුලුවන්.
- ප්‍රතිරූපන අයිතිය යනු කුමක් ද?
- ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් යනු කුමක් ද?
- ඉහත දෙක අතර වෙනස්කම් මොනවා ද?
- දැනට තිබෙන ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් මොනවා ද?
- මේ හා සමාන වෙනත් බලපත්‍ර තිබේ ද?
- ඒවායේ ප්‍රයෝජන මොනවා ද?
- එවැනි බලපත් භාවිත කිරීමේ දී අනුගමනය කල යුතු පියවර
- ඒ ඒ බලපත් අපට අර්ථවත් ආකාරයෙන් යොදාගත හැකි තැන් මොනවා ද?
- ක්‍රියේටිව් කොමන්ස් බලපත් යටතේ නිකුත් කල කෘති පහසුවෙන් සොයාගත හැකි ස්ථාන මොනවා ද?
මේ වගේ පැති එහි දී සාකච්ඡා කිරීම උචිත බව හිතෙනවා.
…